Doğalgaz patlamaları neden oluyor? önlem için neler yapılmalı!

Soğuk geliyor diye doğalgaz havalandırma deliğini kapatmayın! Çorum'da bir binada gerçekleşen, 1 kişinin öldüğü ve 33 yaralının olduğu doğalgaz patlamasını değerlendiren İSG uzmanları, evlerde de kaçak durumunda gazı kesen dedektör kullanılmasını öneriyor.
Doğalgazın kullanıldığı yerlerde, mutfakta, kombi varsa kombinin olduğu yerde menfez olmasının zorunlu olduğunu kaydeden İş Sağlığı ve Güvenliği Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Nuri Bingöl, “Doğalgaz sızıntısı durumunda kokuyu da almışsak yapılması gereken işlemlerden bir tanesi o alanı havalandırmak.” dedi.
İş Sağlığı ve Güvenliği Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Rüştü Uçan, “Kaçak durumunda elektrik açıksa kapatmayacağız. Kapalıysa açmayacağız. Buzdolabı kapağını açmayacağız. Cep telefonu kullanmayacağız. Herhangi bir şekilde bir metal metale çarpmayacak. Bunların hepsi o kıvılcım için yeterli. Patlayıcı hacim varsa, bir kıvılcımla patlıyor.” dedi.
Üsküdar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dekan Yardımcısı, İş Sağlığı ve Güvenliği Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Nuri Bingöl, Sağlık Bilimleri Fakültesi İş Sağlığı ve Güvenliği Bölüm Başkanı Dr. Öğr. Üyesi Rüştü Uçan, Çorum'da bir binada gerçekleşen, 1 kişinin öldüğü ve 33 yaralının olduğu doğalgaz patlamasını değerlendirdi.
Kazalardan ders çıkararak, birtakım önlemler alınmalı
“Kazalardan ders çıkararak, birtakım önlemlerle bu kazaların tekrar olmamasını sağlamaya çalışmalıyız.” diyen İş Sağlığı ve Güvenliği Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Nuri Bingöl, yanıcı bir gaz olan doğalgazın, havadaki oksijenle yaptığı konsantrasyon tutuşturucu kaynaklarla buluştuğunda bir patlama yaptığını hatırlattı.
Doğalgazda patlama binayı çökertecek bir büyüklükte olmuyor ama duvarları yıkıyor
Doğalgaz sızıntısı durumunda alınması gereken tedbirlerin, yapılması gereken uygulamaların olduğunu ifade eden Dr. Öğr. Üyesi Nuri Bingöl, “Doğalgaz kokusuz bir malzemedir. Kokulandırılır. Kokulandırmasının sebebi bir kaçak olduğunda, herhangi bir sızıntı olduğunda ya da ocak söndüğünde anlaşılması. Bazen çaydanlık taşar, ocak söner. İçeriye gaz yanmadan dolmaya başlar ve daha sonra belirli bir sınırı aştığında da bu patlamaya dönüşüyor. Doğalgaz için bu sınır yaklaşık olarak yüzde 5'tir. Dolayısıyla hacimce yüzde 5'i geçtiği anda patlayabilme özelliğine sahiptir ve bu patlama yıkıcıdır. Bu patlama binanın kolonlarına zarar verecek, binayı çökertecek bir büyüklükte olmaz. Ama duvarları yıkar, camları kırar.” diye konuştu.
Evlerde alarmla uyaran dedektörler kullanılabilir
“Doğalgazın kullanıldığı yerde, mutfakta, kombi varsa kombinin olduğu yerde menfez olması zorunludur. Nedeni ise içerideki havayı seyreltmektir.” diyen Dr. Öğr. Üyesi Nuri Bingöl, şöyle devam etti: “Yapılan yanlış uygulamalardan bir tanesi; menfezler soğuk geliyor diye kapatılıyor. Böyle bir durumda da doğalgazın birikmesi engellenemiyor. İşyerlerinde dağıtım şirketleri tarafından zorunlu kılınan bir uygulama var. Dedektörler. Bu dedektörler olmazsa gaz açılmıyor ve dedektörler gaz kaçağını tespit ettiği anda otomatik olarak sayaçtan kesiyor. Evlerde dedektörler zorunlu değil. Ama bunlar çok pahalı malzemeler de değil. Bunların doğalgazı keseni değil ama en azından bir ses vererek alarm şeklinde olanlarını evlerde kullanabiliriz.”
Lambayı kapatmak da patlamaya neden olabilir!
Doğalgaz patlaması veya herhangi başka bir patlamadan sonra yangın çıkma olasılığının da olduğuna işaret eden Dr. Öğr. Üyesi Nuri Bingöl, “Yangınla mücadele edebilmek ve önlem için arabalarda kullanılan küçük yangın tüpleri evlerde de tutulabilir. Ya da bir yangın battaniyesi olabilir. Bu konularda da ihmalkâr davranılmamalı. Ama en büyük eksiklik, eğitim eksikliği… Bir doğalgaz sızıntısında, koku algılanınca ne yapabileceğimizi bilmiyoruz. Ocak sönüyor. Evdeki hanımefendi sönmüş diye tekrar yakmaya çalışıyor. Halbuki o gazın ne kadar biriktiğini bilmediği için biraz bekleyip, camı açıp içeriyi havalandırdıktan sonra tekrar ocağı yakmalı. Yoksa patlamayla karşılaşıyoruz. Ufacık bir kıvılcım, bir elektrik kontağı, lambayı açmak için düğmeye basmak bile, çıkacak bir kıvılcım bile tutuşturabilir. Lambalar açık, aman kapatayım patlamasın denilebilir. Halbuki kapatmak da patlatmaya yol açıyor.” şeklinde konuştu.
Menfezlerin açık olması şart!
Menfezlerin (Doğal gaz olan evlerde özellikle camlarda açılan havalandırma değiliği) dışarıdan oksijeni sağlayarak, doğalgazın rahat yanmasına imkan verdiğini, ayrıca içeriye hava girişini sağladığı için kaçak durumunda da doğalgazın birikmesini geciktirdiğini de anlatan Dr. Öğr. Üyesi Nuri Bingöl, şöyle devam etti: “Ama kış aylarında soğuk oluyor diye soğuğu kesmek için üzeri kapatılıyor. Böyle bir durumda bir kaçak olduğunda veya bir karbonmonoksit sızıntısı olduğunda belirli bir seviyeye yükselerek karbonmonoksitin zehirlenmelerine ve sonrasında patlamayla yol açabiliyor. O menfezin açılması şart! İkincisi de dedektörler. Gaz sızıntısını yakaladığı anda ses veriyor. Aynı bir yangın dedektörü gibi. Doğalgaz sızıntısı durumunda kokuyu da almışsak yapılması gereken işlemlerden bir tanesi o alanı havalandırmak. Onun için pencereyi açmak ve doğalgaz havadan hafif olduğu için, yukarıda tavanda birikeceği için süpürge tarzı bir şeyle veya bir havluyla yukarıdan cama doğru, dışarıya doğru onu tahliye etmeye çalışmak çok doğru bir davranış olur. Bunlar yapıldığı zaman zaten kazaların yüzde 80'inin, 90'ının önüne geçilmiş olur.”
Dr. Öğr. Üyesi Rüştü Uçan: “Elektrikli hiçbir şeye dokunmayacağız”
Konuyu değerlendiren Sağlık Bilimleri Fakültesi İş Sağlığı ve Güvenliği Bölüm Başkanı Dr. Öğr. Üyesi Rüştü Uçan ise doğalgazın sızıntı durumunda bulunduğu hacmin yüzde 5 ila 15 arasında bir değer olursa, herhangi bir ateşleyici ile beraber çok büyük bir şiddetle patladığını dile getirerek, “Kaçak durumunda elektrik açıksa kapatmayacağız. Kapalıysa açmayacağız. Buzdolabı kapağını açmayacağız. Cep telefonu kullanmayacağız. Herhangi bir şekilde bir metal metale çarpmayacak. Bunların hepsi o kıvılcım için yeterli. Patlayıcı hacim varsa, bir kıvılcımla patlıyor. Öncelikle camı açacağız. Elektrikli hiçbir şeye dokunmayacağız. Cep telefonuna dokunmayacağız. Dışarı çıkıp, gerekli yerlere haber vereceğiz.” dedi.
Dedektörler sızıntı durumunda hem alarm veriyor hem de doğalgazı kesiyor
Patlamanın saniyeler içinde gerçekleşebileceğini kaydeden Dr. Öğr. Üyesi Rüştü Uçan, evlerde doğalgaz için alınacak önlemlere de işaret ederek, doğalgaz için uyarı cihazları olduğunu, dedektörlerin sızıntı durumunda hem alarm verdiğini hem de doğalgazı kestiğini dile getirdi.
Doğalgaz sızıntısı olan alanın yüzde 5 ve üzeri gazla dolduğunda patlama olduğunu belirten Dr. Öğr. Üyesi Rüştü Uçan, “Sızıntı yüzde 5 ile 15 hacmin arasında olduğu zaman patlama oluyor. 5 bar gibi bir büyük bir basınçla patlama olduğu zaman da duvarları patlatıyor.” diye konuştu.
Cam balkonlara dikkat!
Dr. Öğr. Üyesi Rüştü Uçan, doğalgaz belirli bir seviyeye çıktığı an alarm veren ve doğalgazı kesen dedektörlerin evlerde de kullanılması gerektiğine işaret ederek, “Ayrıca, doğalgaz kullanılan banyolarda, mutfaklarda hava çıkış menfezleri var. Bunları kesinlikle kapatmayalım. Eğer balkonu kapattıysak camla balkonun dışında da yine menfezler açalım, gelen doğalgaz dışarı gitsin. Bazı insanlar bu menfezleri soğuk geliyor diye kapatıyorlar. Bunlar da orada doğalgaz birikmesine sebep oluyor.” şeklinde sözlerine son verdi.