Eğitim deyince aklınıza ne geliyor? Dershanelerde test çözmek, kreşlerde miniklerin koşturması, özel okullarda şık üniformalar, üniversitelerde bitmeyen tez stresi… Peki, ya yapay zeka bu resmi baştan aşağı değiştirirse? Elektrik Elektronik Mühendisi Burak Yaka ile konuşurken, “Eğitimde yapay zeka bir devrim olabilir, ama ya işsizlik artarsa?” diye sordum kendi kendime. Yaka, yıllardır teknolojiyle iç içe biri olarak, “Bu sistemler hem umut hem de risk dolu,” diyor. Anlattıkları beni hem heyecanlandırdı hem de “Acaba hazır mıyız?” dedirtti.
Dershaneler ve Özel Okullar: Test Çözmek Tarih mi Oluyor?
Yaka, yapay zekanın dershanelerde ve özel okullarda nasıl fark yaratabileceğini anlatırken durmuyor. “Eskiden bir soruyu çözmek saatler alırdı, şimdi yapay zeka saniyede binlerce veriyi analiz edip öğrenciye özel plan yapıyor,” diyor. Mesela, Türkiye’de CatchUpper diye bir sistem var; 2025’te tanıtılan bu platform, öğrencinin fotoğrafını çektiği soruyu anında çözüp ipucu veriyor. “Düşünsene, dershanede hoca tek tek anlatacağına, yapay zeka herkesin zayıf noktasını buluyor,” diye ekliyor Yaka. Ama sonra şüpheleniyorum: “Peki, bu hocaları işsiz bırakır mı?” Yaka gülüyor: “Belki tam tersi, hocalar rehber olur, teknoloji asistan.”
Kreşlerde Minik Zihinler ve Yapay Zeka
Kreşler deyince Yaka’nın gözleri parlıyor. “Yapay zeka, miniklere oyunla öğretebilir,” diyor. Geçenlerde UNESCO’nun bir raporunda okudum: 2024’te Japonya’da bir kreş, yapay zekalı oyuncaklarla çocukların dil becerilerini %25 artırmış. “Düşün, bir robot masal anlatıyor, çocuk da kelime öğreniyor,” diyor Yaka. Ama aklıma takılıyor: “Bu çocuklar ekrana mı bağlanır sonra?” Yaka, “Doğru dozda kullanılırsa sorun yok,” diye ekliyor. Yine de içimde bir “Acaba?” kalıyor.
Üniversiteler: Yeni Bölümler, Yeni İşsizlik?
Üniversitelerde durum başka. YÖK, 2025’te 70’ten fazla yapay zeka bölümü açtı, çünkü dijital meslekler uçuşta. Yaka, “Veri analizi, algoritmalar… Gelecek buralarda,” diyor. Ama McKinsey’nin 2030 tahminine göre, yapay zeka dünya genelinde 400-800 milyon işi yok edebilir. “Üniversiteler gençleri buna hazırlamazsa, diplomalar boş kağıt olur,” diye uyarıyor. geçen yıl OpenAI’nin ChatGPT Edu’su çıktı, öğrenciler kod yazıyor, analiz yapıyor. “Ama ya bu beceriler de makineye kalırsa?” diye soruyorum. Yaka düşünüyor: “O zaman yaratıcılık öne çıkacak.”
Yeni Eğitim Modeli: Kişisel mi, Otomatik mi?
Yaka’nın en çok heyecanlandığı şey, yeni eğitim modelleri. “Yapay zeka, herkese özel öğrenme sunar,” diyor. Coursera gibi platformlar, 2023’te 50 milyon öğrenciye zayıf noktalarına göre ders verdi. “Bir çocuk matematiği anlamıyorsa, sistem ipucu verir, hoca da rehber olur,” diyor. Ama sonra duruyorum: “Peki, bu çok mu mekanik olmaz?” Yaka, “İnsan dokunuşu kaybolmazsa, hayır,” diyor. Ben hâlâ kararsızım, sizce?
“Bir Kez Yanlış veriyle Her Şeyi Batırıyorduk!”
Tabii her şey tozpembe değil. Yaka bir anısını anlatıyor: “Yanlış veri girince bir sistem çökmüştü, az kalsın ortalığı karıştırıyorduk!” Eğitimde de aynısı olabilir. Mesela, bir algoritma öğrenciyi yanlış tanımlarsa? “Doğru veri girmezsen, yapay zeka da çuvallar,” diyor. Geçen ay bir haberde, kötü bir sistemin sınav tahminlerini %15 şaşırdığı yazıyordu. “Dikkat lazım,” diye uyarıyor Yaka.
Sonuçta Ne Olacak?
Yaka’nın lafı net: “Yapay zeka bir alet, onu biz şekillendiriyoruz.” Ama ben şüphedeyim: Dershaneler, kreşler, özel okullar, üniversiteler… Hepsi değişiyor, ama işsizlik artarsa? “Çocuklar ‘Niye öğretmediniz?’ derse, ‘E ama çalıştık!’ deriz herhalde,” diye gülüyor. Bence mesele şu: Teknoloji süper, ama ya biz geri kalırsak? Siz ne dersiniz, bu devrim mi, yoksa kaos mu getirir?
